Gương mặt mất đi nhiều nét ấu trĩ bây giờ nở nang hơn, có nhiều mơ mộng và pha lẫn chút buồn. Gặp vấn đề gì được trình bày hấp dẫn lắm họ mới gom tâm tư lại để lãnh hội. Mẹ giận cha bỏ cơm trưa gói đồ ra đi không biết chừng nào trở lại.
Viết mấy dòng, tôi nghĩ đến nền giáo dục ở Taberd mà phục nhiều vị phu huynh rất săn sóc học sinh nội trú của mình. Bổn phận nhà giáo dục là tìm hiểu căn góc bạn trai, soi đường sáng cho họ, giúp đỡ họ chiếm đoạt, bảo tồn chân lý. Họ nhận thấy mình là vật chi chi trong xã hội gia đình, trong xã hội học đường hay bất cứ ở một đám đông nào.
Họ hay diễn lộ tình thương bằng những cử chỉ, tác vi, thái độ bên ngoài như tặng đồ vặt kỷ niệm, như trước khi đi đâu phải từ giã nhau, đi ngang nhau liếc cười, bắt tay siết mạnh và kéo dài. Vì háo sắc, vì muốn yêu nhiều và được yêu lại nhiều, không thiếu bạn trai bố trí mặt trận xã giao của mình như lưới nhện. Tôi nói bạn sử dụng ái tình cách phải lẽ.
Tôi có thể sánh cách miễn cưỡng mà tạm đượctính của bạn trai là ký ninh vàng, còntính của bạn gái là ký ninh đường. Bị cha mẹ rầy, họ giận không lâu. Một tâm hồn phái mạnh say mê một thiếu nữ phần nhiều tại vì, một cách chủ quan, họ thấy ở thiếu nữ ấy có những cái mà khi chiếm hữu được đối tượng yêu, họ sẽ hưởng trong sung sướng.
Trong những sách bàn về tâm lý đã ra, tôi dám cả quyết mà không dè dặt rằng trong lãnh vực tình ái, người nam là phái yếu. Thiên tài như Kim Trọng đa tình đến nỗi nghe tiếng đ àn bà mà Thì ra lương tri của họ khả quan lắm.
Yù chí thành ra làm việc như cao su, sau cùng có thói quen không quyết định được sắt đá. Cả hai đều rất đa tình nhưng chất đa tình có một vài nét khác nhau. Bây giờ họ gạt cha mẹ để hoang học phí thì sau nầy làm công chức họ thụt két chánh phủ, ăn cướp đồng bào.
Cũng mừng là gần đây, chính phủ để ý đến sự thanh kiểm, để bảo vệ thuần phong mỹ tục, có những tiếng S. Chính người đ àn ông bảo đảm sinh mệnh vừa cho vợ, vừa cho con. Cái tệ của lòng tự ái là đó.
Họ không khinh người, nhưng thương hại kẻ không cấp bằng, tiếc sao lại có kẻ thất nghiệp, bực dọc người lớn không trị được hạ cấp, bất mãn sao người già hủ lậu, tủi nhục khi xã tắc đảo điên, phẫn uất khi cương thường đỗ nát. Thay vì giúp ích xã hội, họ là một con mọt. Bạn làm giáo sư Pháp văn, bạn giảng Pascal.
Cho đặng thuyết phục phải nắm vững chủ ý của mình mà cho đặng có chủ ý, phải biết chú ý. Tình yêu của những kẻ mắc tật không khác ái tình của người lành mạnh. Hình như tinh thần họ bị lỏng lẻo.
Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi. Bạn hãy nói cho tôi biết bạn thường giao du với ai rồi tôi sẽ cho bạn biết bạn là người thế nào, mấy câu ấy của óc khôn Đông, Tây vì nghe thường quá cho ta là không quan hệ. Công việc trong gia đình cha mẹ, anh chị phú giáo.